Đến Buôn Mê Thuột, Tây Nguyên bạn có thể dễ dàng tìm hiểu một chút về phong tục tập quán của người Ê Đê khi đến buôn Ako Dhong, chỉ cách thành phố 2km.
Tên buôn là Ako Dhong có nghĩa là “đầu nguồn con suối”. Buôn Ako Dhong chủ yếu là người E Đê và M’nong sinh sống, nhưng hiện nay có nhiều người từ nơi khác tới sinh sống và kinh doanh nên buôn đã thay đổi rất nhiều. Có lẽ đây cũng là một trong số ít các buôn làng Tây Nguyên còn giữ được nhiều ngôi nhà truyền thống đẹp.
Bạn có thể nhìn thấy nhiều nếp nhà dài truyền thống còn giữ lại trong buôn có tường làm bằng gỗ và lợp mái ngói. Phần lớn các buôn làng Tây Nguyên đều dùng tôn lợp mái, vì rẻ hơn nên không đẹp bằng.
Có lẽ do chính quyền yêu cầu nên nhiều nhà còn giữ lại nếp nhà dài bằng gỗ truyền thống, nhưng bên cạnh là những ngôi nhà khang trang, hiện đại như ở thành phố lớn, không ít nhà có ôtô đỗ trong sân.
Nhà dài truyền thống được dựng bằng các vật liệu như gỗ, tre, nứa; mái lợp từ cỏ tranh dày, vách và sàn ghép bằng phên thân cây nứa nhưng vì các vật liệu này thời gian sử dụng ngắn,dễ bị mục nát cũng như dễ bắt lửa nên nhà dài ở đây hiện giờ mái nhà là ngói còn vách và sàn thì từ ván gỗ, cầu thang thi xây bê tông.
Buôn giờ có 32 nóc nhà sàn dài và người dân ở đây vẫn giữ được các nhạc cụ truyền thống với 30 bộ cồng chiêng và trên 50 khung dệt truyền thống. Nhà nào cũng biết làm rượu cần, đan lát và làm được một số nhạc cụ của dân tộc mình.
Giờ đây nhiều gia đình trở nên khá giả nhờ cà phê, nên nhà nào cũng phơi cà phê kín sân.
Cũng như phần lớn người dân tộc ở Tây Nguyên, nhiều người dân ở đây theo đạo Kito giáo, nên ngay giữa buôn có một nghĩa trang Công giáo và tượng đài Đức Mẹ Maria dưới bóng cây cổ thụ.
Có một nhà sàn mới được xây dựng là nơi tổ chức giao lưu văn hóa và bán sản phẩm thủ công truyền thống của các dân tộc Tây Nguyên. Bạn sẽ cảm nhận ngay văn hóa Tây Nguyên khi bước vào khuôn viên của khu nhà.
Trong buôn có hai khu du lịch sinh thái…hồ câu và quán lá như ở ngoại thành Hà Nội, nên không hấp dẫn đối với chúng tôi bằng những ngôi nhà truyền thống Tây Nguyên này.
